تأثیر استفاده از زئولیت خام و زئولیت غنی شده
تأثیر استفاده از زئولیت خام و زئولیت غنی شده با NH4 بر عملکرد و کیفیت میوه گوجه فرنگی در شرایط کاهش نیتروژن و کشت بدون خاک نویسندگان : 4 – مجتبی دلشاد 3 – مصباح بابالار 2 – تکتم سادات تقوی 1 *آزاده اسفندیاری چکیده به منظور مطالعه اثر بستر زئولیت در مقایسه با پرلیت بر عملکرد و کیفیـت میـوه گوجـه فرنگـی .cv. Mill esculentum Lycopersicon ( ( Beril در کشت هیدروپونیک، بسترهای متفاوت پرلیت، مخلوط حجمی زئولیـت غنـی شـده بـا آمونیـوم بـه همـراه پرلیـت و زئولیـت خـام و پرلیـت / 90vp (به صورت کرت خرد شده و طرح بلوک کاملا تصادفی با دو محلول غذایی (محلول غـذایی بـا فرمـول کامـل و محلـول غـذایی بـا 30 %z 10 ) v کاهش نیتروژن) مورد بررسی قرار گرفتند. در طول دوره رشد صفات کمی و کیفی میوه مورد ارزیابی قرار گرفتند و مشخص شد که وزن میوه هـا، طـول آنها و درصد اسیدیته با کاهش نیتروژن در محلول غذایی کاهش یافت؛ میوههای ریز (زیر 70 گرم) با کاهش نیتروژن افزایش پیدا کرد و عملکرد میوه هـاتحت تأثیر محلول قرار نگرفت. بستر بر عملکرد میوه ها، تعداد میوه در بوته، وزن میوه، تولید میوههای متوسط (70-100 گرم) تـأثیر معنـی دار داشـت وبیشترین مقدار این صفات در بستر زئولیت غنی شده و پرلیت بدست آمد . اثر متقابل محلول ضعیف شده و بستر زئولیت شـارژ شـده، باعـث کـاهش وزن میوه، درصد ماده خشک میوه و درصد ویتامین ث شد. در مورد میزان مواد جامد قابل حل، سفتی و چگالی میوهها تفاوت معنی داری در بین تیمارها دیدهنشد. 1 مقدمه در سیستمهای کشت بدون خـاک یـا هیـدروپونیک گیاهـان در محیطی به غیر از خاک، به منظور رسیدن بـه حـداکثر تـراکم کـشت، بهبود عملکرد و کـاهش آلـودگیهـای خـاک زاد و مـشکلات جـذب عناصر، مورد کشت و کار قرار میگیرند .(از فاکتورهای مـوثر در موفقیت کشت بدون خاک میتـوان بـه نـوع بـستر اشـاره نمـود کـه میتواند دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی باشد .(با توجـه به اینکه گوجه فرنگی یک گیاه پر مصرف از لحاظ مواد غذایی است واینکه در بسترهای متفـاوت امکـان کـشت دارد، انتخـاب یـک بـستر مناسب برای کشت آن موضـوع تحقیقـات بـسیاری مـیباشـد. بـسترمناسب کشت باید توانایی در اختیار قرار دادن هوای کافی برای ریشه را داشته باشد و ضمن داشتن ظرفیت نگهداری آب مناسب، بتواند بـه سـهولت و بـه نحـوی مطلـوب آب را تخلیـه کنـد .(زئولیـتهـاکانیهایی طبیعی و آلومینو سیلیکاته با بـار منفـی هـستند. مهمتـرین ویژگی زئولیت ظرفیـت تبـادل کـاتیونی آن مـیباشـد (g 100/meq 300-100 .(این تبادل به طور عمده با آمونیوم و پتاسیم محیط انجـاممیگیرد و بار منفی ساختار با کـاتیونهـای محـیط خنثـی مـیگـردد .(علاوه بر ظرفیت تبادل کاتیونی، زئولیت قدرت مکـانیکی بالا در برابر سایش و خرد شدگی دارد؛ همچنین دارای تخلخـل بـالا برای انتشار گاز و ورود و خروج مایعات به خصوص آب میباشد و بـه اندازه کافی نرم هست که با خـرد شـدن بـه انـدازه دلخـواه در بیایـد. علاوه بر این که سمی نیست و باعث آلودگی محیط زیست نمی شـود (کانی طبیعی و ارزان قیمت اسـت (کـه در تغییـرات pH ساختار خود را حفظ میکند همچنین به نظر میرسد بـه دلیـل خاصیت تبادل کاتیونی، زئولیت میتوانـد عناصـر غـذایی بـه خـصوص آمونیوم و پتاسیم را به صورت مخزنی در کانـالهـای سـاختاری خـودنگه داشته و به تدریج در اختیـار گیـاه قـرار دهنـد گول و همکاران اثر نسبتهـای متفـاوت پرلیـت و زئولیـت خـام را در بـستر هیدروپونیک کاهو مورد بررسی قرار دادنـد و نتیجـه گرفتنـد کـه وزن تولیدی کاهو در بستر زئولیت بیشتر از پرلیت بود و با افـزایش نـسبت زئولیت در بستر کشت، افزایش بیشتری یافت. این محققـین افـزایش وزن را به افزایش جذب و کاهش مقدار آبشویی عناصر در اثـر وجـود زئولیـت نـسبت دادنـد (10 .(لـوین و همکـاران بـرای رشـد گیـاه در پروژههای فضایی از بستر زئولیت برای گیاه گندم استفاده کردنـد، بـه طوریکه زئولیت با عناصر ضروری برای رشد گیاه غنی شده بـود و در طی رشد فقط آب دیونیزه شده به گیاه داده میشد. نتایج نشان داد که گندم هایی که در بستر زئولیت رشد کرده بودند نسبت به بستر پیت و ورمی کولایت دوره رشد رویشی طولانی تری داشـتند کـه منجـر بـه تولید مداوم پنجههای جدید شد (17 .(مارکوویک و همکـاران هـشت بستر متفاوت را برای بررسی تاثیر زئولیت بر عملکرد فلفـل و گوجـه فرنگی آزمایش کردند. بسترها شامل دو نوع پیت، کمپوست، مخلوطی از کمپوست و پیت و مخلوطی از کمپوسـت و زئولیـت غنـی شـده بـا آمونیوم و کلسیم بودند. نتایج نشان دادند که بالاترین کیفیت دانهال با استفاده از مخلوط بسترهایی مثل پیت و کمپوست به نـسبت (3: 2 (و پیــت و زئولیـت غنــی شــده بـه نــسبت (3 : 1 (بدسـت آمــد (30 .( فراوان ترین نوع زئولیت طبیعـی مـیباشـد و از لحـاظ 1 کلینوپتیلولیت فراوانی ذخایر کلینوپتیلولیت در ایران در جایگاه دوم بعد از آهـن قـرار میگیرند (2 (و با توجه به این ویژگـیهـا بـه نظـر مـیرسـد زئولیـت پتانسیل خوبی برای استفاده در بستر کشت در بر داشته باشد؛ بنابراین در این تحقیق اثر کلینوپتیلولیت خام نسبت به پرلیت و اثر اسـتفاده از 2 کلینوپتیلولیت غنی شده با آمونیوم به عنوان کود کند رهـا کننـده بـه جای بخشی از نیتروژن محلول غذایی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روشها این پژوهش به صورت آزمایش کرت خرد شده و در قالـب طـرح بلوکهای کاملاً تصادفی شامل دو نوع محلـول غـذایی و سـه بـستر کشت در گلخانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانـشگاه تهـران از تاریخ 31/6/1385تا 6/2/1386 انجـام شـد. محلـولهـای غـذایی در کرت اصلی و بسترهای کاشـت در کـرتهـای فرعـی قـرار گرفتنـد. آزمایش در 3 تکرار انجام شد و هر تکرار شامل 5 بوته گوجـه فرنگـی بود و در مجمـوع 90 گیـاه (5×3×3×2 (مـورد آزمـایش قـرار گرفـت. تحلیل نتایج با استفاده از نـرم افـزار 1.9 SAS و رسـم نمودارهـا بـا استفاده از نرم افزار Excel انجام گرفت. محلولهای غذایی 1 -Clinoptilolite 2 – Slow Release Fertilizer فرمول غذایی کامل برای گوجه فرنگی که در آزمایش مورد استفاده قرار گرفت (1 .(محلول غذایی دوم استفاده شده در تحقیق با کاهش نیتروژن به میزان 30 %بدست آمـد. کاهش نیتروژن از نمک نیترات کلسیم انجام گرفـت و بـرای جبـران کمبود کلسیم، از کلرید کلسیم استفاده گردید. pH هـر دو محلـول در محدوده 2/0±6 ,و EC آنهادرحد 3 دسی زیمنس بر متر تنظیم شد. بسترهای کشت برای تهیه بستر اول زئولیت تهیه شده از معدن میانه بعد از غنـی شدن با آمونیوم (2/37 میلی گرم آمونیوم در هر گرم زئولیت) به میزان ده درصد حجمی با پرلیت مخلـوط گردیـد. بـه منظـور غنـی سـازی، زئولیت به مدت 4 ساعت در تماس با محلول سولفات آمونیوم 2 مولار تکان داده شد. سپس از محلول سولفات آمونیوم نمونه برداری شـده و با استفاده از دستگاه کجلدال میزان آمونیوم آن محاسـبه گردیـد (34 .( سپس از تفاضل مقدار اولیه و ثانویه آمونیوم در محلول، مقـدار جـذب شده آن توسط زئولیت محاسبه گردید (ده درصد از زئولیت غنی شـده با آمونیوم دارای نیتروژنی معادل 30 %مقدار مـورد نیـاز بـرای 6 مـاه کشت گوجه فرنگی میباشد) (31 .(در بستر دوم زئولیت خام از معـدن مذکور به نسبت حجمی 10 درصد با پرلیت مخلوط شد. در بستر سوم از پرلیت خالص استفاده گردید. بسترهای تهیه شده در گلـدانهـای 6 لیتری ریخته شدند. نـوع زئولیـت اسـتفاده شـده در بـستر بـه وسـیله سازمان زمین شناسی کشور کلینوپتیلولیت تشخیص داده شد و انـدازه ذرات آن 5/0- 7/1 میلیمتر بود. نشاهای گوجه فرنگـی گلخانـه ای رقم beril که در پرلیت در تاریخ 31/6/86 بذر کاری شده بودند، در تاریخ 6/8/86 به گلدانهای اصلی منتقل شدند. میـانگین دمـای روز 2±27 و میانگین دمای شب 2±17 در نظر گرفته شد. بـرای محلـول دهی گلدانها از پمپها و قطره چکانهای مناسب استفاده گردیـد و دور آبیاری با توجه به دما و مرحله رشد گیاه در طول دوره پـرورش (6 ماه) تنظیم گردید تا همواره رطوبت کافی و مقـداری زهکـش اضـافه وجود داشته باشد. تعداد دفعات آبیاری از 7 بار در روز شروع شده و در روزهای گرم و در زمان رشد گیاه به 14 بار در روز نیز رسید. بوتـههـا به صورت تک ساقه تربیت شدند و کلیه ساقهها ی فرعی بـه محـض ظهور حذف میشدند (9 .(گرده افشانی گیاهان به صورت دسـتی و از طریق ایجاد لرزش در سیستمهـای نگهدارنـده (2 بـار در روز) انجـام گرفت. سایر عملیات داشت همانند مبـارزه بـا آفـات و بیمـاریهـا در مواقع لزوم انجام شد. اندازه گیری صفات کمی به منظور اندازه گیری عملکرد هر بوته، میوههـا در مرحلـه قرمـز کامل به طور مرتب برداشت و تک تک توزین شدند و طول و عـرض هر یک به وسیله کولیس ورنیه اندازه گیری شد، سپس کل تولید میوه هر بوته، متوسط وزن میوههای هر بوته و متوسط طول و قطر میوههـا محاسبه گردید. تعداد میوه و تعداد خوشه در هر بوتـه مـورد شـمارش قرار گرفت و به منظور بررسی اثر تیمارها بر وزن میوه، میوهها به سـه محدوده وزنی 1 (کمتر از70 گـرم، 2(بـین70-100گـرم و 3 (بیـشتر از100گرم، دسته بندی شـده و در صـد آنهـا در کـل تولیـد محاسـبه گردید. صفات کیفی صفات کیفی میوه های برداشت شده سه بار و به فاصله 2 مـاه در طول دوره برداشت و به شرح زیر ارزیابی گردید. سپس میـانگین آنهـا مورد تجزیه آماری قرار گرفت: رنگ سنجی میوهها به وسیله دسـتگاه رنـگ سـنج ( ,Minolta NY. corp Ransey (در دو نقطه انجام شد و فاکتورهـای *a و*b و *L بدست آمد، محاسبه زاویه هیو و کروما با استفاده از a وb انجـام گرفت (19 ،(اندازه گیری حجم به روش مستقیم غوطـه ور کـردن در آب به منظور محاسبه چگالی، سفتی میوهها به وسیله فـشار سـنج (بـا قطر پروب 8/0 میلی متر) و وارد کـردن آن تـا مـرز مـشخص داخـل گوشت میوه در دو نقطه (26 ،(اندازه گیری مواد جامد قابل حـل میـوه با رفرکتومتر دستی مدل (%32-0=Brix(ATAGO ،ویتامین ث (به روش تیتراسیون بـا یـد و یـدور پتاسـیم ) (3 ،(درصـد اسـیدیته قابـل تیتراسیون (به روش تیتر با هیدروکسید سدیم 1/0 نرمال برای رسیدن به 1/8= pH) (3 (و درصد ماده خشک میوهها ( آون ْ60C برای مدت72 ساعت) صورت گرفت. نتایج و بحث میانگین وزن میوه: در جدول تجزیه واریانس 2 و جـدول مقایـسه میانگین 4 اثر تیمارهای مختلف بر صفات کمی میوهها در طول دوره برداشت مشاهده میشود. همانطور که نشان داده شده، نوع محلول بر وزن میوه در سـطح 5 %تـأثیر معنـی دار داشـته اسـت و بـا افـزایش نیتروژن وزن میوهها بیشتر شده؛ همچنـین بـین محـیطهـای کـشت مختلف نیز اختلاف معنی دار دیده میشـود و بیـشترین وزن در بـستر دارای زئولیت شارژ شده و بعد از آن در بستر دارای زئولیت خـام قـرار میگیرد و کمترین وزن در بـستر پرلیـت وجـود دارد . در اثـر متقابـل محلول و بستر (نمودار1 (دیده میشود که بـا کـاربرد محلـول غـذایی کامل هیچ تفاوت معنی داری در بـین بـسترها دیـده نمـی شـود؛ در حالیکه با کاربرد محلول ضعیف شده نه تنها وزن میوهها کاهش داشته است، بلکه بسترهای مختلف عکس العمل متفاوتی نشان داده اند؛ بـه طوریکه بستر اول (زئولیت غنی شـده و پرلیـت) دارای بیـشترین وزن میوه و بستر پرلیت دارای کمترین وزن میوه بوده است. همچنین بـین بستر دارای زئولیت شارژ شده با محلول غذایی ضـعیف شـده و بـستر پرلیت با محلول غذایی کامل اختلاف معنی داری مشاهده نمـی شـود که نشان دهنده واکـنش خـوب بـستر اول بـا محلـول ضـعیف شـده میباشد ساواز و همکاران (27 (قدرت تبادل کاتیون بالای زئولیت و قدرت بافری این بستر در حفظ آب و pH بستررا دلیل ایجـاد میـوههـای بـا وزن بالاتر در بستر دارای زئولیت نسبت به پرلیت دانـستند. لـی (18 ( معتقدند که اگر مدتی در طول دوره رشد گیاه منبع خارجی نیتروژن به طور کامل حذف گردد، نیتروژن در همه ارگانها کاهش مییابـد. لـی بوت و همکاران (15 (با تأکید بر این نکته نشان دادند که بیشترین اثر کمبود نیتروژن در ارگانهای با رشد بالا اتفاق میافتد و در نتیجـه آن رشد برگهای جوان و بیومس خشک گیاه کاهش مییابد. میوهها بـه طـور طبیعـی کمتـرین درصـد نیتـروژن را در خـود دارنـد، امـا دارای بیشترین مقدار زی توده هستند که آنها را به سـینک اصـلی نیتـروژن تبدیل می سازد. میلارد و همکاران نشان دادند چون میوههـا ترکیـب اصلی بیومس خشک گیاه را تشکیل میدهند، کاهش زی توده خشک گیاه در زمان کمبود نیتروژن مربوط بـه میـوههـا اسـت(23 .(بـه نظـرمیرسد به همین دلیل گیاهانی که با محلول غذایی با کاهش نیتروژن تغذیه شدهاند دارای میوه هایی با وزن کمتر میباشند که ایـن کمبـود در بستری که دارای زئولیت غنی شده بوده است به واسطه آزاد سازی آمونیوم جبران گشته و وزن میوههای این بستر با وزن میوههـایی کـه در محلول غذایی کامل و بستر پرلیت رشد کرده اند، تفاوت معنـی دار نشان نمیدهد. در طول دوره برداشت، تعداد میوه هایی که وزن کمتر از 70 گرم داشتند مورد شـمارش قـرار گرفتـه، و درصـد آن محاسـبه گردید. جدول تجزیه واریانس 2 و مقایسه میانگین 3 نـشان مـیدهـد که این فاکتور به طور معنی داری تحت تأثیر نوع بـستر کـشت، نـوع محلول غذایی و اثر متقابل این دو قرار گرفته است. طبق نتایج، درصد میوههای ریز ایجاد شده در گیاهانی که محلـول غـذایی آنهـا از نظـر نیتروژن کمبود داشته به 39 درصد میرسد، در حالیکـه 28 درصـد در محلول کامل میباشد، در واقع کاهش نیتـروژن در ایجـاد میـوههـای کمتر از 70 گرم موثر بوده است و با کاهش نیتـروژن ایـن درصـد بـه طور معنی دار افزایش مییابد. بسترهای دارای زئولیت، در طـول دوره میوههای ریز کمتری نسبت به بستر پرلیت تولید کردند. همچنین اثـر متقابل بستر در محلول غذایی(نمودار 2 (به خوبی نشان مـیدهـد کـه بستر دارای محلول غذایی کامل دارای تعداد میوه ریـز کمتـری بـوده اند. همچنین بستر هایی که با محلول غذایی ضعیف شده تغذیه شـده اند، اگر با زئولیت همراه باشند، تفـاوت معنـی دار بـا بـسترهای دارای نیتروژن کامل نشان نمی دهند. این در حالی است که بسترهای دارای پرلیت بـا تغذیـه محلـول کـاهش یافتـه نیتروژنـی، بیـشترین درصـد میوههای ریز را تولید نموده است. از لحاظ تولیـد میـوههـای متوسـط (70g-100 ،(محلول غذایی ثأثیر معنی داری بر این صـفت نداشـت. بستر پرلیت دارای میوههای متوسط کمتری نسبت به بسترهای دارای زئولیت بود و تولید میوههای درشـت (100g (>تـأثیری از تیمارهـای اعمال شده نگرفت. لی بوت و همکاران (2001 (نشان دادند که در میوههای کوچـک و متوسط درصد نیتروژن نسبت به میوههای بزرگ کمتر میباشد و در طول دوره رشد درصـد نیتـروژن میـوه کـاهش پیـدا مـیکنـد، چـون محتوای نیتروژن ثابت باقی میماند ولی وزن خشک در حال افـزایش است .در زمان کاهش نیتروژن، درصد نیتروژن در کلیه اندامها کاهش پیدا میکند و ذخیره کمتری هم در اختیار میوه قرار میگیرد در نتیجه رشد میوه کمتر میشود. دجیدید و همکاران (8 (در اسـتفاده از 5 نـوع بستر مختلف، بهترین اندازه میوه را در مخلـوط پرلیـت و زئولیـت بـه نسبت 1:2 بدست آوردند؛ همچنین یمری و همکاران (35 (ذکر کردند که با استفاده از کودهای کند رها کننده، میوه های بزرگتری به دسـت خواهد آمد. طول و قطر میوه: تیمار غذایی از لحاظ طول باعـث تغییـر انـدازه میوه شده است (جدول4 .(ولی در قطر میـوههـا اثـری نداشـته اسـت. گیاهانی که محلول غذایی کامل دریافت کرده اند نسبت بـه گیاهـانی که نیتروژن کمتری در محلول غذایی خود داشته اند، دارای طول میوه بیشتری میباشند، این تفاوت از نوع محلول غذایی ناشی شده و طول میوه در بسترهای مختلف تفاوت معنی دار نداشته است و اثـر متقابـل بستر و محلول نیز برای این صفت معنی دار نبوده است ( جدول 2 .( عملکرد: در جدول مقایسه میانگین 5 و تجزیـه واریـانس2 دیـده میشود که نوع محلول غذایی بر عملکرد کل بو تهها معنی دار نبـوده است. (اگر چه میزان عملکرد در گیاهانی کـه محلـول غـذایی کامـل دریافت کرده اند 18/21 % بیشتر از گیاهانی است که محلول غذایی با نیتروژن کاهش یافته دریافت کرده اند.) در مورد بـسترهـای مختلـف، گیاهانی که در بستر زئولیت غنی شده بوده اند و همین طور گیاهـانی که در بستر زئولیت خام رشد کرده اند از لحاظ عملکرد تفـاوت معنـی داری ندارند اما ایـن دو بـستر دارای تفـاوت آمـاری بـا بـستر پرلیـت میباشند و میزان عملکرد در بستر زئولیت غنی شده و پرلیـت 43/24 % و در بستر زئولیت خام و پرلیت 83/17 %از بستر دارای پرلیت بیشتر بود. اثر متقابل محلول و بستر در مورد عملکرد معنی دار نبود . لی بوت و همکاران (15 (به این نتیجه رسیدند که نیتروژن کامـل، 17 درصـد تولید محصول را بیشتر خواهد کرد ولی تفاوت آماری از لحـاظ تولیـد عملکرد کل به وجود نخواهد آمـد. هارلنـد و همکـاران (11 (توضـیح دادند که زئولیت به دلیل ظرفیـت تبـادل کـاتیونی بـالا باعـث جـذب عناصر و در دسـترس بـودن پتاسـیم، کلـسیم، و منیـزیم بـرای گیـاه میگردد. آیان و همکاران (4(؛ مالوپا و همکاران ( 21 (به ایـن نتیجـه رسیدند که با وجود زئولیت، غلظت این عناصر درون بافت گیاه بـالاتر میرود و گیاهان رشد یافته در این بستر بـه دلیـل در دسـترس بـودن عناصر برای آنها رشد بهتری دارند. در ضمن اینکه با وجود زئولیت آب بیشتری برای جذب گیاه فراهم میشود و در واقـع تـوازن رطوبـت در محیط ریـشه بـه دلیـل توانـایی زئولیـت در جـذب آب بیـشتر اسـت. همچنین ریشه به خوبی قادر به رشـد در محـیط زئولیـت مـی باشـد و جذب کافی عناصر انجام مـیگیـرد. در نتیجـه رشـد و عملکـرد گیـاه افزوده میشود. از لحاظ تعداد خوشه در طول سـاقه تفـاوت معنـی داری در بـین بسترها یا بین محلولها دیده نشد (جدول 5 .(محلول غذایی بر تعـداد کل میوه تأثیر معنی دار نداشت ولی در بین بسترها از لحاظ تعداد میوه تولید شده تفاوت معنی دار وجود دارد و تعداد کل میوه در بـستر دارای پرلیت نسبت به بسترهایی که دارای زئولیت هـستند کمتـر مـیباشـد (جدول 5 .(یمری و همکاران (35 (ذکر کردند که با استفاده از زئولیت در بستر هیدروپونیک گوجه فرنگی، تعداد میوه افزایش پیدا مـیکنـد که با نتایج بدست آمده در این تحقیق مطابقت دارد. فاکتورهای کیفی در بررسی رنگ میوه ها دیده میشود که بستر دارای زئولیت غنـی شده به طور معنـی داری دارای درخـشندگی بـالاتر نـسبت بـه بـستر زئولیت خام و پرلیت و بستر پرلیت میباشد که به دلیل نیتروژن بالاتر و ترکیب نیترات با آمونیوم میباشد. زاویه هیو و شدت رنـگ (کرومـا) تأثیری از تیمارهای اعمال شده نگرفته است (که با نتایج لوپز و همکاران (2004 (مطابقت دارد. فاکتورهای درصد ماده خشک و ویتامین ث تحت تأثیر اثر متقابل بستر و محلول غذایی قرار گرفتند (و اثرات سـاده در مـورد آنها معنی دار نبود. زمانیکه محلول غذایی کاهش یافته استفاده شد، در بستر زئولیت شارژ شده کمتـرین میـزان درصـد مـاده خـشک و ویتـامین ث نـسبت بـه بسترهای دیگر بدست آمد. شاید علت این موضوع دخالت آمونیوم بـه عنوان منبع نیتروژنی برای رشد میوه باشد. هـارتمن و همکـاران (و ویلکـوکس و همکـاران (در تحقیقات خودشان به این موضوع اشاره داشتهاند که استفاده از آمونیوم باعث کاهش درصد وزن خشک میوهها و ویتامین ث میشود. تولید اسیدهای آلی قابل تیتراسیون در میوهها با افزایش نیتـروژن محلول غذایی افزایش نشان داد (کـه بـا نظـر میلادیـز ( مطابقـت دارد. همچنـین دجیدیـد و همکـاران ایـن نظریـه را تأییـد مینمایند، ولی با نظر پاریزی و همکـاران (کـه معتقدنـد سـطوح مختلف نیتروژن بر میزان اسیدیته اثر ندارد، مخالف است. چگالی میوه ها، سفتی میوه ها، کل مواد جامد محلول، تأثیری از تیمارهای اعمـال شده نگرفتند نتیجه گیری کلی طبق نتایج ایـن آزمـایش اسـتفاده از زئولیـت درون بـستر باعـث افزایش عملکرد و افزایش متوسط وزن میوه میشود. همچنین در این بستر درصد میوه های ریز نسبت به پرلیت کمتر است. زمانیکه زئولیـت شارژ شده با آمونیوم در شرایط کـاهش نیتـروژن اسـتفاده شـد، تـأثیر متقابل محلول و بستر، متوسط وزن میوه ها را به حد پرلیت و محلـول غذایی کامل رساند، نتایج دیگری مانند کاهش وزن خـشک و میـزان ویتامین ث یا افزایش درخشندگی میوهها نشان دهنده استفاده گیـاه از آمونیوم درون زئولیت بوده است. بنابراین زئولیـت توانـایی آزادسـازی آمونیوم را در طول دوره رشد گیاه، به عنوان جایگزین نیتروژن محلول غـذایی دارد؛ در ضـمن اینکـه ریـشه بـه خـوبی در آن رشـد کـرده و کاتیونهای آزاد شده را جذب مینماید.
۰ دیدگاه