نقش کاهگل در معماری
*نقش کاهگل در معماري* ملات کاهگل ، ملاتی خشک است که معماری ایران به ویژه در شهرهای کویری از این ملات بهره فراوان برده است ملات کاهگل از خاک رس و کاه تشکیل شده و عایق حرارتی خوبی برای ممانعت از انتقال گرما و سرما میباشد گل کاهگل حتی الامکان باید خاک رس باشد . قبل از این که خاک را آب دهند خاک را با کاه به خوبی مخلوط میکنند و حالت تپه کوچکی ایجاد میکنند و میان خاک را گودال کرده و داخل گودال خاک را به آرامی آب ریخته و خاک و کاه را با آب می‌اندازند تا در آب گل، زردی کاه نمودار شود، سپس کاهگل خمیر شده را ورز داده تا تدریجا کاهگل به عمل آید جایگاه و تاثیر کاهگل در نمای شهر و روستا ایران دارای شهرهای با اصالتی بوده و هست که اغلب بپا ایستاده و سند اصالت و ریشه دار بودن معماری ایران است نبوغ معماران ایران که در بناهای زیبای کاهگلی متجلی شده است قابل ستایش است. کاربرد مبانی انسانی همراه با قریحه و ذوق معماران درطراحی بناهای کاهگلی با مصالح ساده ، با امکانات و ویژگیهای فرهنگ ایرانی تطبیق داشته و سادگی و چشم نوازی آنها به اکثر شهرهای ایران شخصیت مشترکی داد بگونه ای که امروز میتوان هر کدام از آنها را بعنوان نمونه شهر ایرانی معرفی کرد آشنائی مردم به مصالح و راههای مختلف کاربرد آنها در معماری ، امری است که سالها بطول میانجامد و تجربه‌ها و نتایج به آن چاشنی می‌زند انسان پیرشدن مصالح را نظاره میکند و آنهائی را انتخاب مینماید که بر اثر گذشت زمان گزندی ندیده و ماده آن زیباتر و اصیل‌تر شود. به این ترتیب قسمتی از زیبائی و اصالت شهرهای ایرانی مرهون مصالحی است که در ساختمان بناهای آن بکار رفته است.شهرها اغلب با خشت خام – آجر- گچ و کاهگل بنا شده و این مصالح ساده با افکار حساسی در قالب تناسبات دلپذیر ترکیب شده است. بامهای گنبدی و بادگیرهای سر به فلک کشیده کاهگلی و پوشش دالان‌ها و تیمچه‌های بازاری، حسینیه‌ها و نهایتا گنبد و مناره‌ها و بقعه‌ها ، موید این ادعاست زمان آغاز کاربرد کاهگل را در تمدن ایران نمی‌شود بطور دقیق مشخص نمود ولی وجود آن در قدیمترین آثار معماری ایران سندی است بر اینکه کاهگل با زندگی اقوام سرزمین ایران از ابتدا آمیخته شده و شناخت و کاربرد کاهگل طی قرون متمادی نسل به نسل رسیده است. ترکیبات و خواص و کاربردهای کاهگل ترکیبات ملات کاهگل از آغاز تاکنون یکسان بوده و شامل دو جزء ساده است که جزء اول آن کاه است و کاه پس از درو کردن گندم و خشک شدن و کوبیدن و با کمک اوسی به هوا پراندن ، با اندکی باد ملایم ،کاه را از دانه های گندم جدا کرده و ، آرام بر روی زمین می ریزد. کاه نقشی که ایفا میکند اینستکه گل را به هم می کشد و گل را مسلح می کند؛ همان طور که میلگرد در بتن ، نقش مسلح کردن دارد جزء دوم گِل است که همان خاک رس است که پس از مخلوط کردن با کاه ، آب اضافه میکنند و مخلوط میکنند تا خمیری شود و کاهگل برای استفاده آماده شود اگر مقدار خاک کم باشد ، کاه از حرکت باران کم میکند و لذا برای کاهگل پشت بام اگر کاه زیاد باشد باعث نشت آب میشود . باران در پوشش های گنبدی و سقف های طاقی که کاهگلی است نشت نمی کند